Van het weekend stond er in het Financieel Dagblad een interview met Klaas Knot. Hij spreekt zijn zorgen uit over het huidige monetaire beleid van de ECB. En daarmee samenhangend de lage rente. Sinds maart 2015 koopt de ECB maandelijks enorme bedragen aan obligaties op. De teller staat inmiddels op EUR 1.800 miljard. Het is de bedoeling dat eind dit jaar het opkoopprogramma eindigt. Maar inmiddels is het programma enkele malen verlengd en gewijzigd. Verdere verlenging zal afhangen van de staat van de Europese economie.
Economische groei
De economische groei in de eurozone kabbelt de laatste maanden stabiel tussen de 1,6% en 2%. Van een versnelling lijkt geen sprake. Toch spreekt men van onderliggende kracht. De werkloosheid neemt af en lonen lijken in de lift. Wat Knot betreft is het tijd om de opkoopprogramma’s af te bouwen. Bij voorkeur in 5 maandelijkse stappen van EUR 10 miljard. Nu wordt er nog maandelijks voor EUR 60 miljard opgekocht.
Inflatie
Sinds 2015 loopt de balans van de ECB sterk op. Inmiddels staat de teller bijna op EUR 3,7 biljoen. Ondanks deze gigantische monetaire impuls neemt de inflatie in de eurozone nauwelijks toe. Over maart wordt een gemiddeld inflatiecijfer van 1,5% verwacht. Een cijfer wat nog steeds ruim onder de 2% doelstelling van de ECB ligt. In februari tikte het inflatiecijfer voor het eerst in jaren het 2% niveau weer aan. Maar o.a. door een daling van de grondstoffenprijzen lijken de consumentenprijzen weer te zakken.
Neveneffecten
Volgens Klaas Knot kleven er de nodige negatieve neveneffecten aan het gevoerde ECB-beleid. De lage rente pakten weliswaar postief uit voor de financieringslasten van bedrijven, particulieren en overheden. Maar het vrijwel gratis geld kunnen lenen heeft geresulteerd in zombificatie. Zwakke broeders konden overleven bij lage rentestanden omdat hervormingen werden uitgesteld. Tijdens normale marktwerking vindt geld zijn weg naar nieuwe innovatieve ideeën. Nu moest het concurreren met partijen die onder een normale kapitaalmarktwerking niet zouden hebben overleefd.
Overheidsschulden
Door het ECB beleid konden overheden de economie stimuleren met gratis geld. Het is dan ook niet vreemd dat de overheidsschulden in de eurozone flink zijn gestegen. Zolang er praktisch geen rente betaald hoeft te worden is er is geen enkele prikkel om schulden af te lossen. Volgens ramingen van het CPB heeft de lagere rente het begrotingstekort van Nederland met 0,8% verlaagd. De Nederlandsche Bank heeft de afgelopen jaren veel winst gemaakt op de door haar aangekochte obligaties. Maar zij lijken zich te realiseren dat er een tijd aanbreekt waarin de rente stijgt. Een groot deel van hun winsten reserveren ze nu voor de periode die komen gaat.
Rente
In de VS is de FED langzaam de rente aan het verhogen. De US FED Funds Rate noteert momenteel tussen de 0,75% en 1%. De 10 jaars Amerikaanse staatsrente lijkt het stijgende pad te hebben gevonden. In Europa is de situatie anders. Er bestaan nog geen 10 jaars staatsobligaties van de eurozone. Om deze reden kijkt men naar het beeld van de Duitse 10 jaars rente. De officiële rente van de ECB is nog 0%. De Dutise 10 jaars rente lijkt langzaam aanstalte te maken tot stijging. Als Klaas Knot gelijk krijgt dan zal de ECB wellicht over een jaar ook te maken krijgen met zijn eerste renteverhoging. Een renteverhoging die dan wellicht de lange rente ook verder zal doen stijgen.
Gevolgen hogere rente
De gewenste rentestijgingen zullen vermoedelijk op termijn de zombies eruit filteren. De centrale banken zullen verliezen gaan lijden op zwakke leningen. Obligatiebeleggers zullen ook verliezen gaan lijden door defaults. Door rentestijgingen zullen ze voor het eerst sinds lange tijd te maken krijgen met koersverliezen. Aandelenbeleggers zullen in sommige gevallen tegenvallers te verwerken krijgen. Immers, te zwaar gefinancierde bedrijven kunnen de stijgende rentelasten niet dragen. Daarbij kan door stijgende rentekosten ook de winst gaan tegenvallen.
Japan-scenario
Maar of het zo vaart zal lopen, is nog maar de vraag? In Japan schommelt het officiële rentetarief al meer dan 20 jaar tussen de 0 en 1%. Sinds kort zelfs daaronder. De lange rente geeft geen teken van stijging. De Bank of Japan koopt vrijwel alle obligaties op. Zelfs Japanse aandelen en vastgoed. Alle zombies worden verzameld bij de centrale bank van het land. Het proces lijkt onomkeerbaar.
Schijn rijkdom
Als slaven dienen de zombies van de huidige economie keihard te werken om hun schulden af te betalen. Een opgave die voor veel zombie particulieren, bedrijven en overheden onmogelijk lijkt. De enige manier waarop zij van gedaante kunnen wisselen is door schuldkwijtschelding. Ondertussen doolt de economie voort. Zolang de zombies in leven gehouden worden, blijft de waarde van veel activa in stand. Banen blijven in stand, bedrijven draaien door en overheden kunnen gewoon salarissen betalen. Niemand beseft dat we eigenlijk in een wereld met schijn rijkdom leven. Maar goed ook, want anders gaan wij ons ook misschien wel gedragen als zombies.
Geschreven door Marco Knulst – Pro bij ProBeleggen
Marco Knulst studeerde in 2000 af aan de VU te Amsterdam tot Register Beleggingsanalist (RBA). In 2007 was hij medeoprichter van de beleggingsonderneming De Jonge & Knulst Vermogensadvies te Goes. Deze beleggingsonderneming groeide uit tot één van de grootste in Zuidwest Nederland. Sinds 2015 richt Marco zich met zijn nieuwe onderneming Golden Crosses specifiek op coaching, begeleiding en educatie van de belegger. Met meer dan 20 jaar beleggingservaring kent hij de zwakheden van het huidige beleggingssysteem en weet hij wat de voor- en nadelen van de financiële dienstverleners zijn. Hij maakt beleggers hiervan bewust. Waarbij het samenspel tussen macro-economie en massapsychologie of juist het ontbreken daarvan hem zeer intrigeren. Dit alles heeft geleid tot een andere manier van denken en dus ook een andere manier van beleggen. Beleggen is Marco’s grootste passie en beleggers wijzer maken in beurszaken is zijn missie.